Deze week is het me tweemaal overkomen dat een onderzoeker een beetje spijtig zei dat hij niet meer, zoals vroeger, in de bibliotheek kwam om tijdschriften te lezen, want ‘tegenwoordig heb je van die dikke rapporten en zo digitaal, maar die lees ik eigenlijk niet’. Met als gevolg dat ze dus eerder minder informatie krijgen dan meer.

Daar sta je dan met je goede bedoelingen om ‘alles digitaal toegankelijk’ te krijgen: het is dus niet eens het probleem dat de informatie niet gevonden wordt, maar meer dat het niet gelezen wordt. Zij krijgen nl van de uitgevers zelf vaak ook een eigen CD met een rapport erop, en die lezen ze ook niet.

Van een collega, en uit eigen ervaring van jaren geleden herken ik dat, hoorde ik ook al over iemand die zijn secretaresse de mails liet uitprinten, want dat leest gemakkelijker. Stuur je je klanten dus een e-alert, waarop ze alleen maar hoeven doorklikken naar de full-text van het artikel: worden die uitgeprint, waarna eventuele artikelen weer ingewikkeld opgezocht moeten worden.

Wij zijn eigenlijk erg bezig met het toegankelijk maken van onze spullen, en zijn daarom erg gericht op het digitaal krijgen en houden van de informatie, maar wat als een deel van je gebruikers eigenlijk toch een andere behoefte heeft? De Tweet van kselhorst tijdens de ILI vanochtend zette me ook wel even aan het denken.

Eigenlijk had ik een volstrekt andere blogpost met een heel andere strekking in gedachte voor Jan’s stelling :

“De nieuwe bibliotheek verschijnt aan de horizon terwijl de oude bibliotheek nu al door z’n hoeven zakt“.

maar dit is toch wel een vreemde paradox: we hebben veel meer (toegankelijk) dan vroeger, maar een deel van de gebruikers is juist minder gebruik gaan maken van de informatie dan voorheen.
Richten we ons niet te veel op de digitale content? Het bewaart een stuk gemakkelijker, en uit archief oogpunt is het ook vele malen handiger, maar geldt dat voor het lezen ook?

Een uitgeprint boek van 800 pagina’s is niet hetzelfde als een gebonden exemplaar, en een glossy uitziend tijdschrift op een stapeltje dat nog gelezen moet worden, nodigt waarschijnlijk ook meer uit dan een stapel uit de printer afkomstige artikelen, die er mogelijk meer uitzien als vergaderstukken 😉 .

Er wordt veel over ‘schrijven voor het scherm’ geschreven: mensen lezen anders van het scherm dan van papier, daar worden termen als ‘schermzappen‘ (Liesbeth Tettero: Webschrijven: schrijven voor nieuwe media, 2005) voor uitgevonden, en sommigen zeggen dat onze hersenen door dit computergebruik anders worden: de een zegt dommer, de andere zegt slimmer.
Wetenschappelijke artikelen en rapporten worden eigenlijk niet specifiek voor het scherm geschreven, maar gaan nog steeds uit van de traditionele print. Misschien zit daar de bottleneck: e-books zijn nog al te vaak in hun opzet ook gewone gedrukte boeken op een schermpje.

Misschien is het een generatie probleem: zijn het vooral de ouderen die artikelen uitprinten, en speelt het voor de allerjongsten niet meer. Bovenstaande gebruikers waren inderdaad 50ers, maar ik ken ook heel wat 50ers die dolblij zijn met de digitale toegang en dat prima kunnen hanteren.
Mijn vraag is: vergeten we door al dat digitale geweld de gebruikers niet, die niet zo bij-de-tijd zijn, niet zo web2.0 minded, meer van de klassieke stempel, ongeacht hun leeftijd?

(Tot de lengte van 1 A4tje print ikzelf eigenlijk nooit wat uit, wordt het langer dan anderhalf A4tje doe ik dat vaak wel moet ik bekennen. Een heel boek lezen van het scherm: ik moet er, ondanks dat ik best een computerfreak ben, niet aan denken 😉 . )

—

Aanvulling 20 oktober: Het laatste woord is er nog lang niet over gezegd,  zie ook

• Open access en ebooks
• Ebooks toekomst